Introductie steenovens

Wat is een steenoven?

Je kan een oven het best omschrijven als een deels of geheel afgesloten ruimte waarin een hoge temperatuur heerst. In deze ruimte kan voedsel worden gebakken, bijvoorbeeld een brood. Om de oven op temperatuur te krijgen en te houden zijn meerdere soorten brandstof mogelijk: gas, elektrisch, hout maar ook bijvoorbeeld zonnenergie (jawel). De oven die het onderwerp is van deze website is een steenoven en deze wordt met hout gestookt.

Hoe werkt een steenoven?

Een steenoven is, zoals de naam al verklapt, opgebouwd uit vuurvaste stenen of in ieder geval een steenachtig materiaal. De warmte die vrij komt bij het verbranden van het hout wordt opgeslagen in de stenen van de oven. Deze warmte wordt in een later stadium weer afgegeven aan het gerecht dat je wilt bakken. De stenen werken dus als een batterij. Wanneer het vuur brandt worden de stenen met warmte opgeladen (figuur 1). Wanneer het vuur is gedoofd, de kolen zijn verwijderd en het deeg is geplaatst, geven de vuurvaste stenen de opgeslagen warmte weer af aan het te prepareren voedsel (figuur 2). Ten behoeve van de verbranding wordt tijdens het stoken verse lucht over de vloer naar binnen gezogen. De hete verbrandingsgassen verlaten de oven weer langs de bovenkant van de oven (figuur 1).

Om de warmte die in de stenen wordt opgeslagen te behouden voor de binnenkant van de oven wordt de steenmassa, zowel de vloer als het gewelf, altijd rondom van buiten geïsoleerd. Ook wordt tijdens het bakken de oven gesloten met een deur. Meestal wordt voor pizza een uitzondering gemaakt. Hierbij blijft de deur open en blijft er achter in de oven of aan de zijkant een vuur branden.

Een steenoven is meestal een zogenaamde zwarte oven. Dat wil zeggen dat de stenen ruimte waarin het vuur wordt gestookt (en dus zwart wordt) ook de ruimte is waarin wordt gebakken. Overigens wordt de ruimte na enige tijd stoken weer helemaal wit omdat alle aanslag (creosoot) alsnog verbrand bij hoge temperatuur.

Wat kan je bakken in een steenoven

Elk ovengerecht dat je kan bedenken kan met een steenoven worden bereid. Echter sommige gerechten zoals brood en pizza laten zich het best bereiden in een steenoven. Wel is een kant-en-klaar pizzaoven vaak wat minder geschikt voor brood en voor langer bakken. Overigens zijn er meerdere namen voor een steenoven namelijk houtoven, bakoven, tuinoven, broodoven, pizzaoven etc. De laatste 2 suggereren dat er alleen brood of pizza in gebakken kan worden, maar dit is niet het geval.

Wat is het verschil tussen een steenoven en een ander type oven?

Het verschil tussen een houtgestookte steenoven en een ander type oven merk je pas op het moment dat je er een gaat gebruiken, maar om een tipje van de sluier op te lichten: het deeg wordt op 3 manieren uitbundig voorzien van warmte. Via de vloer door directe geleiding, via convectie door de vochtige atmosfeer die in beweging is en last but not least via een grote dosis straling vanuit de omliggende hete steenmassa.